Dynastia Wielkich Mogołów

[maharana]

Zakładam tutaj temat o rodzinie mogolskiej (młodszej linii Timurydów) panującej w Indiach 1526 - 1858 (faktycznie do ok. 1720). Umieściłem początek planowanego tekstu na forum bollywood.pl http://bollywood.pl/temat.php?id=7915 ale zainteresowanie było tylko czytelnicze. Nikt nic nie odpisywał. Umieszczam zatem ten temat tutaj. Może znajdą się osoby, które są pasjonatami genealogii dynastycznych i rozwinie owocna dyskusja.

PRZODKOWIE DYNASTII MOGOLSKIEJ

Dynastia Wielkich Mogołów jest jedną z linii szeroko rozgałęzionej po Azji Środkowej rodziny Timurydów. Twórca tejże dynastii Timur Kulawy alias Chromy (pełny tytuł Emir Kutb ud-din Muhammad Timur Beg Gurghan Sahib-i-Qiran) ze zwykłego rzezimieszka aczkolwiek szlachetnego pochodzenia, stopniowo drogą podstępów, chwilowych aliansów i zdrad awansował na monarchę „połowy świata”, czyli Persji, Iraku, Kaukazu, Azji Środkowej, Afganistanu i częściowo Indii (część obecnego Pakistanu), które zdobył zbrojnie. Okrucieństwo Timura w trakcie tychże podbojów przeszło do legendy tak samo, jak jego umiłowanie Samarkandy „perły wschodu”, stolicy stworzonego przezeń imperium. O to miasto przedstawiciele licznych linii timurydzkich zaczęli się nieustannie tłuc w XV i XVI w. odbierając je sobie nawzajem.

W 1405 r. Timur „syt sławy i zwycięstw” umarł. Łatwo sobie wyobrazić radość z tego powodu wśród podbitych przezeń ludów. Ogromne państwo zostało podzielone między jego synów i wnuków (czyli męskich potomków synów Timura, którzy nie doczekali jego śmierci). Mirzowie pełni ambicji do panowania nad całym dziedzictwem Timura bez zwłoki skoczyli sobie do oczu. Wielkie imperium uległo szybkiemu podziałowi i jeszcze mniejszym podziałom w obrębie powstałych państw. Liczne potomstwo należało czymś uposażyć więc wykrawano coraz mniejsze i mniejsze księstewka.

Z 24 linii Timurydów tylko trzy z nich zaznaczyły się bardziej wyraźnie w dziejach tego regionu Azji: linia Dżalal ud-Din Miran Szaha, zm. 1408 (sułtanowie w Samarkandzie i Heracie/na przemian, emirowie Fergany i namiestnicy Badachszanu; linia wygasła po 1575 oraz Wielcy Mogołowie – linie Szaha Alama II i Bahadura Szaha II istnieją do dziś), linia Omara Szejcha, zm. 1391/94 (sułtanowie Chorasanu w Heracie; wygasła po 1507) i linia Szahruha, zm. 1447 (sułtanowie w Samarkandzie i w Heracie/na przemian; liczni namiestnicy/emirowie Kabulu, Kandaharu, Balchu; linia wygasła po 1470).

Dźalal ud-Din Miranshah Sultan Mirza otrzymał przy podziale państwa: Azerbejdżan, Samarkandę, Zachodnią Persję. Miał te prowincje dostać jego syn Abu Bakr, gdyż Timur nie pałał specjalnym sentymentem do Miranszaha (podobno umysłowo chorego, ale to pewnie plotka), któremu kiedyś odebrał nadane prowincje. Abu Bakr odmówił, ponoć dlatego, że zbyt kochał ojca i nie chciał mu odbierać obiecanego spadku. Kłótnia w rodzinie i szybka śmierć Miranszaha na polu bitwy pod Tebrizem (13 IV 1408), a w roku następnym jego syna Sultan Muhammada Chalila (krótko sułtana w Samarkandzie) odsunęła tę linię na cztery dziesięciolecia od tronów w Samarkandzie i Heracie. Potomkowie Miranszaha musieli zadowolić się urzędami namiestników na prowincji. Władza linii Szahruha w Samarkandzie i Heracie, która przyczyniła się do przejściowej katastrofy linii Miranszaha uległa szybkiej erozji. Linia skłócona ze sobą i wycinająca się nawzajem zaczęła szybko wymierać. W końcu Samarkandę zdobyli Uzbecy. To był cios dla Timurydów. Historia okazała się na chwilę łaskawa. Syn Sultan Muhammada Mirzy i wnuk Miranszaha, Abu'l Muzaffar Abu Said Gurkhan korzystając z chwilowego braku poważnej konkurencji do władzy zdobył w 1451 r. tron w Samarkandzie przepędzając Uzbeków, a w 1459 r. w Heracie usuwając z tronu linię Szahruha. Na 10 lat zostały scalone najważniejsze prowincje dawnego imperium Timura. Sułtan Abu Said zamierzał odtworzyć całe dziedzictwo kulawego wodza, ale na przeszkodzie stanął mu Uzun Hasan władca turkmeński z państwa Białego Barana /Ak Kojunłu (obszar zach. Persji, Azerbejdżan, Irak, wsch. Turcja). Nieudana bitwa pod Karabachem/Azerbejdżan 11 II 1469 r. przypieczętowała los Abu Saida. Został wydany przez Uzun Hasana, Jadigar Muhammadowi (zm. 1470) nowemu sułtanowi w Heracie, który polecił go ściąć 17 II 1469 roku. Jadigar prawnuk Szahruha niedługo cieszył się zdobytą władzą. Zginął w następnym roku w walce z potomkami Abu Saida oraz Ghijasa ud-Din Mansura (linia Omara Szejcha, syna Timura). Ci podzielili okrojone państwo timurydzkie na trzy główne części: Transoksania, Chorasan, Fergana. Synowie Abu Saida: Sultan Ahmad Mirza otrzymał tron Transoksanii w Samarkandzie (1469 – 1494), Omar Szejch Mirza tron emira Fergany (1469 - 1494), Mirza Uług Beg II dziedziczne namiestnictwo w Kabulu, Mirza Abu Bekr namiestnictwo w Badachszanie. W rękach tej linii pozostały te prowincje aż do podboju przez Uzbeków Muhammada Szejbaniego z początkiem XVI w. Zaś syn Ghijasa ud-Din Mansura, Sultan Husajn Bajkara otrzymał Chorasan ze stolicą w Heracie (1469 – 1506). Jego synowie Badi az-Zaman oraz Muzaffar-i-Husajn utracili dziedzictwo ojca na rzecz Szejbanidów uważających się za spadkobierców Timura i powołujących się na powinowactwo z dynastią (przed 1449 r. córka słynnego Uług Bega I z Samarkandy Rabia Sultan wyszła za Abu'l Chajra Szejbaniego protoplasty tejże uzbeckiej dynastii). Niedługo się jednak nabytkiem cieszyli, gdyż perscy Safawidzi odebrali Chorasan, jako część swojego państwa.

Wydawałoby się, że dynastia timurydzka zeszła już na zawsze z areny dziejów, a tymczasem historia gotowała linii emira Fergany piękny i jednocześnie dramatyczny los. Omar Szejch Mirza ok. 1481 r. poślubił Kutlugh Nigar Chanum (Qutlugh/Qutlaq Nigar Khanum) córkę Sultan Junusa chana (zm. 1487) wielkiego chana Mogolistanu 1462 – 1487, (dawny ułus Dżagataja, syna Dżyngis chana). Małżeństwo to pieczętowało sojusz obu władców (ze wskazaniem na emira Fergany, który w tym układzie był słabszym partnerem i potrzebował protektora). Kutlugh była drugą żoną Omara i matką Babura. Tenże przyszedł na świat 14 (23) lutego 1483 roku. Nic nie zapowiadało jego niezwykłej kariery. A i w kolejce do tronu Fergany też był na szarym końcu (posiadał dość liczne grono rodzeństwa przyrodniego. Mimo iż był najstarszym synem emira nie było pewne czy zasiądzie na tronie).

GENEALOGIA BABURA

Al-Sultan al-'Azam wal Khaqan al-Mukarram Zahir ud-din Muhammad Dźalal ud-din Babur Padshah Ghazi, Pad-e-szah Indii.

Ur. w Samarkandzie, 14 (23) lutego 1483, najstarszy syn Omara Szejcha Mirzy, Emira Fergany, i jego drugiej żony, Qutlaq Nigar Khanum, drugiej córki Sultan Yunusa Chana Dźagataja, Wielkiego Chana Mogolistanu. Został następcą swojego ojca, jako emir Fergany, 7 czerwca 1494. Koronowany w Andiżanie, 10 czerwca 1494. Obalony w 1497 przez swojego kuzyna Dźahangira Mirzę. W tym samym roku zdobył Samarkandę i rychło ją utracił. Ponownie zajął miasto w 1501. W latach 1503 – 1504 władca Balchu i Kabulu. W 1504 Balch odebrał mu Muhammad Szejbani. W tym samym roku zdobył Kandahar i Ghazni. Do 1511 Babur był tylko władcą Kabulu. Przejściowo w latach 1511 – 1512 opanował całą Transoksanię ze stolicą w Samarkandzie tytułując się Pad-e-szahem. W 1512 ponownie został usunięty do Kabulu przez uzbeckiego chana Ubajdullaha Sultana następcę Muhammada Szejbaniego. Transoksanii już nie odzyskał. W 1519 opanował Pendżab. Pokonał Ibrahima Husaina Lodiego, sułtana Delhi, w bitwie pod Panipatem, 20 kwietnia 1526. Cesarz Indii 1526 – 1530. Babur zmarł w Char Bagh-i-Babur w Agrze, 26 grudnia 1530 (5 stycznia 1531). Pogrzebany tamże w mauzoleum Babura. W 1539 przeniesiony do Bagh-i-Babur w Kabulu.

Związki małżeńskie i potomstwo (synom przysługiwał tytuł Szahzada, a córkom Szahzadi; znaczy dosł. „z domu króla/władcy”):

- 24 grudnia 1489 został zaręczony w Samarkandzie z Aiszą Sultan Begam (ur. 1484 – zm. ok. 1531), córką swego wuja Sultan Ahmada Mirzy sułtana Transoksanii i Qutaq Begam. Po upełnoletnieniu poślubił ją oficjalnie w marcu 1500 r. w Chodżencie. Małżeństwo z Aiszą Sultan Begam zakończyło się rozwodem w 1503 r. Brak informacji o miejscu i dacie śmierci Aiszy.

Dzieci z tego związku:

1. Fachr un-nissa, ur. w Samarkandzie 16 lipca 1502 r. (wg in. źródeł w 1501). Księżniczka zmarła cztery dni później 20 lipca (wg in. źródeł żyła 1 miesiąc).

- w październiku 1504 w Kabulu poślubił, Zajnab Sultan Begam, córkę swego wuja, Sultan Mahmuda Mirzy, emira Kunduzu i Badachszanu i jego żony, Chanzady Begam Termizi. Zajnab zmarła na czarną ospę 12 maja 1508, (wg in. źródeł w 1507). Dzieci nie mieli.

- 23 maja 1507 poślubił w Heracie Maham Begam, córkę nieznanego z imienia perskiego wielmoży, wnuczkę Szejch Ahmada Zindafila z Dźam, siostrę Hodży Muhammada Alego rodem z Khost (Chorasan). Rodzina Maham Begam w linii żeńskiej była spokrewniona z Timurydami: Uług Begiem II z Kabulu i sułtanem Chorasanu Husajnem Bajkarą. Miała status pierwszej żony. Zmarła w Agrze 26 kwietnia 1535 (wg in. źródeł 8 maja 1533).

Dzieci z tego związku:

1. Nasir ud-din Muhammad Humayun ur. 6 (17) marca 1508 w Kabulu, zm. 26 stycznia (6 lutego) 1556 r. w Delhi, cesarz Indii 1530 – 1540 i 1555 – 1556;

2. Mihr Dźahan Begam, ur. w Khost (Chorasan), przed 1515 r. (wg. innych źródeł w 1511), zm. w marcu 1519.

3. Iszan ud-Daulat Begam, ur. w Kabulu w 1516, zm. w marcu 1519.

4. Na Begam, ur. W Kabulu w 1517 lub 1518, zm. w marcu 1519.

5. Barbul Mirza, ur. w Kabulu w 1518 r. ( wg. innych źródeł w 1509 lub 1510), zm. w 1521 (wg. innych źródeł w marcu 1519).

6. Faruk Mirza, ur. w Kabulu 2 sierpnia 1526, zm. z początkiem 1527.

- ok. 1507 poślubił, Salihę Sultan Begam Sahibę (inna forma imienia: Aq Begam), córkę swego wuja Sultan Mahmuda Mirzy, króla Kunduzu i Badachszanu i Pashy Begam, córki Alego Szukir Beg Baharlu, emira Hamadanu, Dinwar i Kurdystanu.

Dzieci z tego związku:

1. Gul Barg Begam (inna forma imienia: Gul Rukh Begam, Gulbargi Begam), ur. przed 1519, zm. po 1520.

-11 maja 1508 r. poślubił w Kabulu Masumę Sultan Begam, córkę Sultan Ahmada Mirzy sułtana Transoksanii i Habiby Sultan Begam siotrzenicy Sultan Husaina Arghuna. Zmarła przy porodzie w Kabulu 30 kwietnia 1509 (wg innych źródeł w 1510).

Dzieci z tego związku:

1. Masuma Sultan Begum (inna forma imienia: Chacha Nur), ur. w Kabulu 20 kwietnia 1509 lub 1510, zm. prawdopodobnie po 1539.

- 30 kwietnia 1508 r. poślubił Gul Rukh Begam (inna forma imienia: Gulrukh Begum Taghay Begchik), Zmarła przed 1545, pogrzebana w Kabulu. Prawdopodobnie była siostrą emira Sultan 'Alego Mirzy Begchicka. O jej rodzicach brak informacji.

Dzieci z tego związku:

1. Kamran Mirza, ur. w Kabulu w 1509. Subadar Kabulu, Kandaharu do 18 września 1528, Multanu od 18 września 1528, Ghazni i Pendżabu 1530-1553. Zbuntował się przeciw bratu Humayunowi i ogłosił cesarzem w Kunduzie w 1534. Został pojmany i oślepiony na rozkaz swojego brata cesarza Humayuna w 1553 (jego oczy zostały przebite lancetem i zalane sokiem z cytryny z dodatkiem soli). Kamran zmarł na wygnaniu w Mekce 5 października 1557.

2. Muhammad 'Askari Mirza. ur. w obozie wojskowym koło Kabulu 2 lutego 1517. Subadar Multanu do 18 września 1528, Chandiri od 18 września 1528 do 1530, Sarkar-Sambhal 1530-1534 i Ahmadabad 1534. Skazany na wygnanie zmarł w trakcie pielgrzymki do Mekki 6 grudnia 1554.

3. Sultan Ahmad Mirza, ur. w Kabulu w 1517 (wg innych źródeł w 1520), zm. w 1525.

4. Szahrukh Mirza, ur. w Kabulu w 1522 (wg innych źródeł w 1518), zm. w 1527.

5.Gul Izar Begam (inna wersja imienia: Gulizar Begam), ur. w b. Kabulu, w 1515. (wg innych źródeł w 1522), zm. w dzieciństwie.

- w 1510 poślubił Dildar Agha Begam (inna forma imienia: Dildar Aghacha), córkę swego wuja Sultan Mahmuda Mirzy, emira Kunduzu i Badachszanu i Pashy Begam, córki Alego Szukir Beg Baharlu, emira Hamadanu, Dinwar i Kurdystanu. Ur. między 1510/1514. Zm. po 1550.

Dzieci z tego związku:

1. 'Abu Nasir Muhammad Hindal Mirza ur. w Kabulu 4 (14) marca 1519. Subadar Maratu 1526-1530 i Sarkar-Alwal 1530. Zginął w walce z bratem Kamranem koło Kabulu 20 (30) listopada 1551. Pogrzebany w Dźalalabadzie, później przeniesiony do mauzoleum Bagh-i-Babur w Kabulu.

2. Alur (lub Alwar) Mirza, ur. w Kabulu w 1524 lub 1525. Zm. w Agrze w 1529.

3. Gul Rang Begum (inna forma imienia:Chacha Gul), ur. w Khost, 1511/1515. Zm ok. 1534.

4. Gul Shara Begum (inna forma imienia: Gulhichra), ur. między 1515/1517. Zm. ok. 24 października (3 listopada) 1557.

5. Hadżdża Gul Badan Begum, ur. w Kabulu ok. 15 października 1524. Bardzo utalentowana poetka i autorka Humayun Nama (biografii cesarza Humayuna). Znana z pielgrzymki do Mekki. Stąd tytuł „Hadżdża”. Zm. w Agrze 18 maja 1603.

- 9 lutego (wg innych źródeł 30 stycznia) 1519 w Kehraj poślubił Bibi Mubarikę ( inna forma imienia: Bega Begam, Afghani Aghacha), córkę afgańskiego wielmoży Malika Szaha Mansura Yusufzai. Zmarła w lutym 1556.

Konkubiny: w 1526 r. szach Persji Tahmasp I (1526 – 1576) podarował mu w prezencie dwie czerkieskie niewolnice:

- Nar-gul Aghacha (inna forma imienia: Naz-gul Aghacha). Zmarła między 27 maja a 6 czerwca 1541.

- Gul-nar Aghacha (inna forma imienia: Gulnar Agha-Begum). Zmarła w październiku 1575.

Tyle na początek. Z czasem będę dodawał informacje o kolejnych władcach mogolskich ich żonach i potomstwie. Zachęcam do lektury i uwag czytelników. Pozdrawiam.