Aborcja w II RP

[red25]

Pozostaje ci żmudna robota-musisz przejrzeć gazety z tamtego okresu. W prasie lewicowej, zwłaszca w Robotniku znajdziejsze dużo materiałów i punkt widzenia strony domagającej się liberalizacji. W prasie medycznej jest co nieco ale to materiały bardziej naukowe niż społeczne. W archiwum sejmowym wiel nie znajdziejsz - chyba, że coś dołożyli w ostatnich latach

[secesjonista]

Punkt widzenia strony kościelnej zaprezentowano m.in. w:

Z. Kozubski "Problem potomstwa"

A. Szymański "Ograniczanie urodzin i karalność przerywania ciąży"

S. Podoleński "O życiu nienarodzonych"

J.S. Czarnecki "Zmysły na licytacji"

[secesjonista]

Może warto zajrzeć do:

M. Gawin "Planowanie rodziny – hasła i rzeczywistość", w: "Równe prawa i nierówne szanse. Kobiety w Polsce międzywojennej" red. A. Żarnowska, A. Szwarc.

[secesjonista]

A na pewno warto zajrzeć do:

M. Marcinkowska-Gawin "Boyownicy i boyowniczki. Środowisko 'Wiadomości Literackich' wobec problemu regulacji urodzeń", w: "Kobieta i kultura życia codziennego. Wiek XIX i XX" zbiór studiów pod red. A. Żarnowskiej, A. Szwarc

I. Krzywicka "Wyznania gorszycielki".

[secesjonista]

Co nieco o ówczesnej dyskusji o aborcji, a także o zatykadłach, błogoszczeniu, samieństwie i płciownikach w:

K. Janicki "Epoka hipokryzji. Seks i erotyka w przedwojennej Polsce".

[secesjonista]

Dwie pozycje w pewnym zakresie traktujące o tym zagadnieniu:

"Zawód położnej na ziemiach polskich w XIX i XX wieku" red. B. Urbanek

K. Slany "Regulacja prawna aborcji w Polsce w okresie międzywojennym jako element polityki względem rodziny", w: "Z zagadnień pracy socjalnej w Polsce i w świecie" red. A. Małek, K. Slany, I. Szczepaniak-Wiechy.

[secesjonista]

Dwa całkiem różne głosy w tej kwestii:

W.J. Tomorowicz "Zapobieganie ciąży a prawo", "Zagadnienia Rasy", nr 10-11, czerwiec-wrzesień 1930

W. Wicher "Walka o kiełkujące ludzkie życie", "Przegląd Powszechny", t. 187, 1930.

[secesjonista]

O aborcji słychać było z desek teatru. Bodajże jako pierwszy zabrał głos w tym dyskursie Leon Schiller, i był to "mocny głos". W styczniu 1930 r. wystawił on na deskach Teatru Miejskiego w Łodzi faktomontaż "Cjankali" na podstawie sztuki Friedricha Wolfa (która miała premierę 6 września 1929 r. w Berlinie). Wolf był lekarzem, komunistą, który wydał nawet zbiór esejów pt. "Die Kunst als Waffe".

 W łodzi na afiszach teatralnych można było przeczytać, że będzie można zobaczyć walkę teatru z: "hipokryzją moralną, przeżytkami kodeksu, zabobonami religijnymi". Jak odnotował sam reżyser sztuki, publiczność zobaczyła dramat:

"... poruszający sprawę legalizacji poronień i regulacji urodzeń w świetle dzisiejszych stosunków społecznych, niepokojący sumienia nawet najbardziej zatabaczonych prawników i lekarzy".

/tegoż, "Teatr społeczny w Łodzi", w: "Droga przez teatr", Warszawa 1983, s. 59-60/

 

Czy udało się poruszyć sumienia - raczej nie, choć publika dopisywała, każdy chciał mieć udział w tym skandalu. No i można było zdobyć laur postępowca-męczennika. Wedle Schillera publika to:

"tłumy inteligentów i robotników, mimo łzawiących i dusznych gazów rozsiewanych na oczach biernych władz bezpieczeństwa przez młodych czarnosecińców".

/tamże/

[Jarpen Zigrin]

Dnia 8.02.2012 o 21:39, secesjonista napisał:

A ja wierzę na słowo w przypadkowość tak zadziwiającej zbieżności (: informacja o referacie + ten sam cytat z Boya).

Rzeczony referat został ogłoszony w "Themis Polska, seria III" (t. IV).

Przydatna literatura (wygrzebana w sieci):

S. Glaser "Kilka uwag o spędzeniu płodu ze stanowiska prawa karnego", "Rocznik Prawniczy Wileński" R. II, Wilno 1928

/artykuł dostępny w zasobach cyfrowych kpbc.pl/

S. Czerwiński "Zabicie płodu i dzieciobójstwo", "Głos Sądownictwa" R. 1, maj 1929 , nr 5

artykuł dostępny w zasobach cyfrowych sbc.org.pl/

W. Grzywo-Dąbrowski "Spędzenie płodu i dzieciobójstwo według projektu Kodeksu karnego komisji Kodyfikacyjnej", "Lekarz Polski" 1932

S. Batawia "Zagadnienie karalności spędzenia płodu na II zjeździe prawników polskich", "Czasopismo Sądowo-Lekarskie" 1928, nr 4

A. Eimer "Życie płodu jako warunek konieczny karalności spędzenia płodu", "Głos Sądownictwa" 1935, nr 1

S. Glaser "Kilka uwag o spędzeniu płodu ze stanowiska prawa karnego" Warszawa 1927

H. Strasman "Przestępstwo przerwania ciąży" Warszawa 1928

 

Czy te art. poza dwoma wymienionymi znajdują się w wersji online? Szukałem i nic. Zagadnienie, aż prosi się artykułu.

[secesjonista]

Na szczęście, jeszcze nie wszystko jest dostępne w sieci, stąd trzeba czasem udać się do jakiejś biblioteki.

Skoro Jarpen sprawdził - to wciąż nie są zdigitalizowane. 

Gdybym miał próbować napisać taki artykuł zacząłbym od pism Kazimiery Bujwidowej, która jeszcze na początku wieku XX pisała o skazach na apologetyce matki i o dziesiątkach tysięcy mordowanych nieślubnych dzieci zadających kłam apoteozie macierzyństwa. Sprawdziłbym jaka była recepcja sztuk, typu "Sprawiedliwość" Marceliny Grabowskiej czy "Miłości panieńskiej" Marii Kuncewiczowej. Dodałbym jak niefortunnie "strzeliły sobie w stopę" feministki za sprawą postaci Antosi (z głośnej sztuki: "Sprawy Moniki" ) i jej deklaracji, iż po aborcji: "wyucy się i obelegancy", jako że: "ma w sobie taką ciekawość, że na koniec świata pójdzie".

 

[secesjonista]

Dnia 2.01.2014 o 23:23, secesjonista napisał:

A na pewno warto zajrzeć do:

M. Marcinkowska-Gawin "Boyownicy i boyowniczki. Środowisko 'Wiadomości Literackich' wobec problemu regulacji urodzeń" (...)

 

Rozwijając, w 1932 r. "Wiadomości Literackie" zaczęły ukazywać się wraz z dodatkiem "Życie Świadome", które to łamy zostały oddane dla propagowania wielu liberalnych myśli i rozwiązań, pisali tam: Boy-Żeleński, Helena Boguszewska, Irena Krzywicka czy Wanda Melcer. Na łamach "WL" jak i dodatku pojawiały się tłumaczenia artykułów o prawodawstwie w zakresie przerywania ciąży, duńskiego seksuologa  Jonathana Høegha von Leugberga. W numerze 39 można się było zapoznać m.in. z artykułami: Justyny Budzińskiej-Tylickiej "Sprawa regulacji poczęć w praktyce",  anonimową informacją o projekcie liberalizacji kar za sztuczne poronienia stworzonym w czechosłowackimi ministerstwie sprawiedliwości, Józefa Wasowskiego "Argumenty", czyli recenzję książki Henryka Kłuszyńskiego "Regulacja urodzeń. Rzecz o świadomym macierzyństwie", czy notkę: "Zagadnienia seksualne a "VU" podpisany: "ikrz" (czyli: Irena Krzywicka), w której czytamy:

"Zastanawiające jest stanowisko Francji w sprawach, któremi się zajmuje Liga Reformy Seksualnej. Obojętność. Hasła rzucane przez Ligę są tam wyraźnie niepopularne, i wiadomo jakim napaściom podległa Paul Margueritte za to tylko, że w jednej ze swoich powieści ośmielił się bronić prawa kobiety do przerywania niepożądanej ciąży (...)
O tych wszystkich sprawa tam się nie mówi. Milczenie przełamał dopiero tygodnik "Vu", który wydał cały numer poświęcony zagadnieniom seksualnym. Jakżeż to blado wygląda! Parę elementarnych rozprawek eugenicznych i nieśmiały artykulik o regulacji urodzeń, pełen zastrzeżeń i niedomówień".
/tamże, s. 8/

[secesjonista]

Dnia 7.02.2012 o 13:08, red25 napisał:

Rzecz jasna, że temat ten wzbudzał olbrzymie kontrowersje.

 

Czy jednak aż tak duże: "kontrowersje", jeśli nie liczyć środowisk najbardziej zaangażowanych?

Irena Krzywicka, nie tylko pisała o kontrowersjach, ale i pewnym lekceważeniu tematu:

"Ludzi nie tylko gorszyło, ale i śmieszyło poruszanie takich zagadnień jak homoseksualizm, czy skrobanki (walka o to, żeby w razie konieczności były robione przez lekarzy a nie przez ciemne babki), sam fakt ograniczenia  liczby urodzeń. Śmiali się i drwili nie tylko obcy, ale i swoi...".

/tejże, "Wyznania gorszycielki", Warszawa 1995, s. 235/

[secesjonista]

W maju 1932 r. na deskach Teatru Małego w Warszawie przedstawiono "Miłość Panieńską" Marii Kuncewiczowej, w sztuce tej bohaterka dochodzi do wniosku: "skoro on nie pragnie tak jak ja dziecka, skoro ono nie mogłoby w jednym stopniu być naszym dzieckiem, w takim razie nie może przyjść na świat". I dokonuje aborcji.

A czy ta problematyka podejmowana była w filmach?