Kostek-Biernacki

[secesjonista]

Kolega FSO w innym wątku sformułował zarzut:

(...)

Samo zaś województwo polskie nie było najszybciej rozwijającym się miejscem w kraju, o tym jak wyglądało pisał swego czasu Stanisław Mackiewicz...

pozdr

W sumie nie bardzo pojmuję sensowność tego zarzutu, nie wiem dlaczego kolega FSO oczekiwał by najbardziej zacofany rejon kraju miał stać się najszybciej rozwijającym w kraju. Zważywszy zwłaszcza na strukturę zatrudnienia w tym województwie.

Nie trzeba wciąż odwoływać się do Mackiewicza... można zajrzeć do samego Kostek-Biernackiego:

"Rejon ten jest mi osobiście znany. Nędza mieszkańców Horodyszcza zaczyna przechodzić już możliwości ludzkie. (...)

Od końca grudnia chłopi nie jedzą chleba do nowych zbiorów, ziemniaki kończą się już w marcu. Jeśli rolnicy tamtejsi nie umierają dosłownie z głodu - zawdzięczają to jedynie piskorzom i dzikiej rybie. Bez soli, na którą ich nie stać, przygotowują sobie potrawy rybne.

Najgorsza jaką można sobie wyobrazić pasza dla bydła powoduje degenerację zwierząt, maleńkie krowy dają przeciętnie 1/2-1 litr mleka dziennie, lub nawet wcale nie są mleczne. Przez większą część sezonu pastwiskowego głęboko bagniste łąki nad Jasiołdą i Piną są niedostępne dla bydła i powodują częste wypadki topienia się krów. Oprócz tego od początków czerwca plaga much i bąków nie pozwala zwierzętom na paszenie się na bagnach. Miarą nędzy mieszkańców tamtejszych służyć może fakt, że pracują oni dorywczo i w małej ilości w fabryce dykty za opłatą dzienną od 10 do 80 gr, rzadko po 1 zł"

/PAOB, f. 1, o. 10, d. 2899, Pismo wojewody poleskiego do szefa Sztabu Głównego z 27 XII 1934 r., k. 428/

Trudno oczekiwać by tak scharakteryzowany region stanął w czołówce rozwoju kraju.

Trudno też obarczać za taki stan rzeczy wojewodę, a warto; abstrahując od jego poczynań o charakterze politycznym; przyjrzeć mu się jako administratorowi.

Moim zdaniem pod tym względem ocena jego działań nie może być negatywna. Zarówno pod względem zaangażowania, jak i podejmowanych decyzji.

Należy pamiętać o istniejącym na Polesiu, i bardzo zakorzenionym, micie chłopskiej "suobody" wyrosłej z chaosu lat 1915-1920, który stanowił pewną przeszkodę w realizacji zadań administracji.

/szerzej: W. Mędrzecki "Województwo wołyńskie 1921-1939. Elementy przemian cywilizacyjnych, społecznych i politycznych", J. Obrębski "Polesie"/

Bezspornym faktem jest, że wojewoda niezwykle aktywnie zwalczał korupcję i łapówkarstwo, zdaniem niektórych była to jedna z jego idée fixe.

Warto przypomnieć, że to właśnie Kostek-Biernacki jako pierwszy zainicjował akcję "pomocy zimowej", która z czasem została zorganizowana w całym kraju.

/"Gazeta Poleska" 1937, nr 44 i 318/

Polesie było terenem szczególnie narażonym na działania wszelkich klęsk elementarnych, by doraźnie zaradzić i usprawnić pomoc wojewoda zainicjował akcję stawiania gminnych spichlerzy.

Nikt nie odmawia mu szczególnego zaangażowania w pomoc dla osób dotkniętych skutkami powodzi itp.. Dość pozytywnie oceniono jego rolę jako przewodniczącego Poleskiego Wojewódzkiego Komitetu Pomocy Społecznej (który sam stworzył w kilka miesięcy po objęciu województwa). Irena z Lissowskich Hołyńska z Towarzystwa Dobroczynności św. Wincentego à Paulo wspomina wojewodę jako niezwykle aktywnego na polu dobroczynności i akcji pomocowych.

/ZNIO, Dział Rękopisów, 15560/II, I. Hołyńska "Wspomnienia" t. 2/

Często podejmował interwencje na rzecz racjonalnego traktowania poczynań mieszkańców tego regionu.

Wiosną 1933 r. zwrócił sie do starostów aby nielegalny połów ryb, dokonywany przez biednych mieszkańców "wyłącznie na własną konsumpcję" traktowali "względnie", karząc lżej, a nawet odraczając kary.

/PAOB, f. 1, o. 10, d. 2863, Pismo wojewody poleskiego do starostów z 5 IV 1933 r., k. 53/

Warto wspomnieć o jego boju z urzędnikami ministerialnymi w sprawie budowy szpitala w Kamieniu Koszyrskim, walki z Ministerstwem Komunikacji o terminowe wypłacanie wynagrodzenia za wykonane przez ludność roboty na rzecz państwa. Apel do ministra rolnictwa o rezygnację z sądowych roszczeń Państwowego Banku Rolnego wobec gruntów wykorzystywanych przez ludność jednej wsi w charakterze pastwisk. Polecenie wydane starostom aby ci wpłynęli na zarządy gmin celem zaniechania pobierania opłat za druki meldunkowe. Udało mu się w 1933 r. wynegocjować trzykrotnie większą, niż początkowo to zakładał PBR, sumę przeznaczoną na bezprocentowy kredyt dla powodzian (60 tys. zł). W szczególnie dotkniętym powodziami roku 1936 zdołał wyjednać w Poleskiej Izbie Rachunkowej wstrzymanie egzekucji podatkowych na terenach dotkniętych klęską, a na garnuszek administracji przyjął dożywianie 32 tys. osób.

/"Pomoc dla głodującego Polesia", "Gazeta Poleska" 1936, nr 17, "Starania o pomoc dla głodującego Polesia", "Słowo Polesia" 1936, nr 45/

Taka ciekawostka charakteryzująca stosunek wojewody do powierzonych mu zadań, w swych staraniach o uzyskanie nieoprocentowanej pożyczki dla powodzian, zwrócił się do ministra rolnictwa Bronisława Nakonieczkoffa-Klukowskiego z propozycją własnej gwarancji:

"mogę zaręczyć całą jakąkolwiek, choćby prywatną wekslową odpowiedzialnością"

/AAN, MSW, 1236, Pismo wojewody poleskiego do ministra rolnictwa i reform rolnych z 17 X 1933 r., k. 15/

Edytowane 2 Lipiec 2011 przez secesjonista