Skocz do zawartości
  • Ogłoszenia

    • Jarpen Zigrin

      Zostań naszym fanem. Obserwuj nas w social mediach : )   12/11/2016

      Daj się poznać jako nasz fan oraz miej łatwy i szybki dostęp do najnowszych informacji poprzez swój ulubiony portal społecznościowy.    Obecnie można nas znaleźć m.in tutaj:   Facebook: http://www.facebook.com/pages/Historiaorgp...19230928?ref=ts Twitter: http://twitter.com/historia_org_pl Instagram: https://www.instagram.com/historia.org.pl/
    • Jarpen Zigrin

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum   12/12/2016

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum. Krótki przewodnik o tym, jak poprawnie pisać i cytować posty: http://forum.historia.org.pl/topic/14455-przewodnik-uzytkownika-jak-pisac-na-forum/
Furiusz

Uzbrojenie zachodniosłowiańskie we wczesnym średniowieczu w świetle materiałów archeologicznych

Rekomendowane odpowiedzi

Furiusz   

Kilka słów wyjaśnienia:

a) zachodniosłowiańskie - rozumiem przez to określenie Słowian zamieszkujących we wczesnym średniowieczu na terenie dzisiejszej Polski, Słowacji, Czech, zachodnich częściach Ukrainy i Białorusi oraz wschodniej części dzisiejszych Niemiec

b) wczesnym średniowieczu - jako, że jest to bardzo długi okres i zróżnicowany postanowiłem go arbitralnie zawęzić do XI wieku, dodatkowo nie spodziewałbym się zbyt dużej ilości zabytków z V-VI wieku AD, raczej najstarsze to VII wiek zatem będzie to mniej więcej okres VII/VIII-XI wiek całkiem długi i tak
c) jeśli pojawią się odniesienia do innych rodzajów źródeł (sztuka i teksty pisane) - z mojej strony - to jedynie jako materiał pomocniczy

Co mam nadzieje, że uda mi się tu pokazać:

1) rodzaje uzbrojenia używane na opisywanych obszarach 

2) poziom uzbrojenia społeczności 

3) kulturowe znaczenie użytkowania broni w społeczności

 

Kilka słów o opisie:
Topory (I)
Ia) poprzez długość rozumiem odległość między skrajem obucha a ostrzem. Jak położymy siekierę na płaskiej powierzchni będzie to odległość między mniej lub bardziej płaskim tylcem  (tym tuż za otworem na mocowanie drzewca) a najbardziej wypukłym elementem ostrza (to proste część zaostrzona)

Ib) tuleja to otwór w którym mocujemy drzewce, czasem pewnie zdarzy mi się to nazwać otworem mocującym etc

Ic) broda - element ostrza topora przedłużający owo w kierunku rękojeści

Id) szyja - to ta część żeleźca która znajduje się między otworem mocującym a ostrzem albo tą częścią żeleźca która wypłaszacza się przechodząc w ostrze 

Ie) rzut z góry - tak wygląda nasze żeleźce gdy spojrzymy na nie z góry po tym jak ustawimy nasz topór/siekierę  na drzewcu
Broń drzewcowa (ii) - groty włóczni i oszczepów do pewnego stopnia strzał
IIa) tuleja - otwór w którym mocujemy nasze drzewce 
IIb) otwór mocujący - otwór w tulei w którym mocujemy gwóźdź lub nit etc w poprzek drzewca broni by wzmocnić mocowanie grotu na drzewcu

IIc) przekrój liścia - przekrój w najszerszym miejscu liścia grotu chyba, ze zaznaczono inaczej
IId) zadziory - elementy wystające z liścia w kierunku drzewca 

jak pojawią się jakieś problemy z moimi opisami dodam tu nowe punkty by wszystko było w miarę jasne

 

Zatem Z. i E. Kaszewscy, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Brześciu Kujawskim, pow. Włocławek, "Materiały starożytne i wczesnośredniowieczne" t.1 (1971) - na ponad 70 grobów mamy jedynie dwa które zawierają broń. Jest to grób 71 i 19. Ten drugi zawiera żeleźce topora typu VI wg Nadolskiego. Ostrze jest dość wąskie, długość żeleźca wynosi 10 cm, szyja jest bardzo wąska i długa. Żeleźce znaleziono przy prawym biodrze zmarłego. Datowany jest nasz zabytek na XI wiek. Grób 71 zawierał miecz obosieczny, ze strudziną/zbroczem w głowni, długość zabytku to 90 cm, głowica i jelec inkrustowane złotem , na głowni napis Ulfberth, typ z wg Petersen. Podobne znaleziono w Żydowie pod Sławnem czy Hafsten w Norwegii. 

J. Gąssowski, Cmentarzysko w Końskich na tle zagadnienia południowej granicy Mazowsza we wczesnym średniowieczu, "Materiały wczesnośredniowieczne" t.2 (1950) tu robi się ciekawiej bo w poprzednim przypadku na 75 grobów 2 zawierały broń co daje nam 2.66% społeczności posiadającą broń.  W tym przypadku mamy 170 grobów i 13 grobów z bronią co daje nam już 7,64% społeczności z uzbrojeniem a więc znacząco więcej. Jest tu jednak kilka problemów. Na początek mamy dwa groby z ostrogami - zaznaczam to bo pokazuje, że ci wojownicy walczyli najpewniej z konia. Jest to grób 58 i 170.
Grób 58 mamy tu grot broni drzewcowej dość długi i przenikliwy oraz żeleźce topora. Natomiast w grobie 170 mamy 3 groty broni drzewcowej podobnego typu co w grobie 58 ale mamy tu też miecz o 93 cm długości z obosieczną głownią o szerokości 5 cm z prostym jelcem o długości 8.4 cm i 13.4 cm długości rękojeścią z drewnianą okładziną (nie wiem jaki typ drewna) jelec zdobiony srebrem i miedzią. miecz typu X Peteresena. oraz topór.

Problem polega na tym, że topór z grobu 58 jest znacznie bardziej podobny do narzędzia - siekiery do ścinania drzew niż do broni podczas gdy ten z grobu 170 jest zdecydowanie bardziej podobny do topora bojowego. Czym to się różni? Punktem Ie w moim opisie topory robocze potrzebują znacznie szerszej szyi i przez to znacznie większej masy by dać sobie radę z drzewem które jest znacznie twardsze i cięższe niż ciało człowieka. Przez tą dodatkową masę staje się takie coś ciężkie do operowania jedną ręką - jedną bo w drugiej masz albo wodze albo tarcze a do rąbania ludzkiego ciała nie potrzeba aż takiej masy i stąd żeleźca toporów bojowych są znacznie cieńsze w sekcji szyi i wypłaszczają się znacznie bardziej. 

Na stanowisku mamy 11 grobów z toporami. z czego w 8 mamy topory mające charakterystykę typową bardziej dla narzędzi - jedynie trzy mają charakterystykę bardziej podobną do broni. Chodzi o zabytek z grobu 102 - ma on bardzo wąskie ostrze - 3.4 cm, długości 10.1 cm i z szerokością obucha 1.4 cm. Przy czym obuch jest wyraźnie zaznaczony, zdecydowanie wystaje poza obrys tulei. mamy tu tak naprawdę mały obuch młotka z jednej strony i wąskie toporzysko z drugiej strony. Drugi grób to 14 - z kolcami w sekcji obucha dla lepszego mocowania drzewca, z otworem w tulei na nit i otworem w żeleźcu, w sekcji ostrza dla przewieszania przez coś (jest tu kilka takich - przy czym w toporach które są bardziej "robocze" ów otwór też występuje ale jest przesunięty bardziej w kierunku szyi, z oczywistych powodów). Trzeci grób z toporem bojowym to grób 70 i on jest tu najciekawszy. bo mamy tu dwa topory - jeden bojowy drugi bardziej roboczy. Ten bojowy ma szyje umieszczoną centralnie względem ostrza, podczas gdy roboczy ma szyje ustawioną w górnej części ostrza. ostrze topora bojowego ma kształt półksiężycowaty i przez to ma dłuższe ostrze niż ten roboczy. 

Mamy tu też jeden grób w którym odkryto jedynie grot broni drzewcowej - znowu długi i przenikliwy chodzi o grób 147 z długością całkowitą 39.2 cm, szerokością liścia 3.2 cm, długością tulei 13.4 cm i średnicą tulei 2.5 cm, przekrój liścia romboidalny. 
Jest też grób 71 z mieczem  typu X Petersena długości 84.4 cm, głownia długości 68.8 cm, szerokość głowni 4.8 cm i długość jelca 8.8 cm, jelec ze srebrnym tuszowaniem. mamy też ciekawy grób 34  w którym mamy pochowane dziecko  z grotem strzały z zadziorami, z dłuuuugą tuleją - długośc całkowita 6.8 cm ale znaczna część to właśnie tuleja o dość małej średnicy - mniej niż 1 cm. 

 

No i na koniec Z. Cilinska, Vysledky vyskumu na slovansko-avarskom pohrebisku v Zelovciach, " Archeologicke rozhledy" t.24 z.1 (1971) cmentarzysko datowane od połowy VII po początek IX wieku. Mamy tu 870 grobów z czego 20 grobów zawierało miecze, 1 topór, 53 zawierało groty strzał i/lub okładziny łuków. Daje nam to 8.39% społeczności z bronią. Ciekawe, ze nie znalazłem tu informacji o broni drzewcowej. Topór dość typowo bojowy. Ciekawe są miecze - z 20 aż 18 to jednosieczne miecze, zwane tu szablami (ale nie są zakrzywione, przynajmniej nie wszystkie stąd chyba autorka wszystkie miecze jednosieczne nazywa szablami. dla 16 z owych 18 mamy zachowane kości w stanie który pozwala ocenić ich płeć i wiek, w 14 przypadkach są to dorośli mężczyźni w dwóch dzieci. 
W grobie 311 mamy langsax - zamieszczona skala była średnio-czytelna więc wiele nie powiem o jego długości, natomiast w grobie 124 mamy miecz dwusieczny wedle autorki typu merowińskiego, grób dość wczesny zresztą. Miecze bardzo często współwystępują ze strzałami - w 12 przypadkach i w 9 przypadkach ze strzałami i okładzinami łuków. 



Poziom uzbrojenia poniżej 10%  jest zastanawiający. Dla porównania  R. Christlein, Das Alamannische reihengraberfeld von Marketoberdorf in Allgau. Materialhefte zur Bayerischen Vorgeschichte, t.21 1966 na 240 grobów 24 zawiera miecze, grobów z bronią jest znacznie, znacznie więcej. Ciekawa różnica. 

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

Zarejestruj nowe konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!

Zarejestruj się

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

Zaloguj się

×

Powiadomienie o plikach cookie

Przed wyrażeniem zgody na Warunki użytkowania forum koniecznie zapoznaj się z naszą Polityka prywatności. Jej akceptacja jest dobrowolna, ale niezbędna do dalszego korzystania z forum.