Skocz do zawartości
  • Ogłoszenia

    • Jarpen Zigrin

      Zostań naszym fanem. Obserwuj nas w social mediach : )   12/11/2016

      Daj się poznać jako nasz fan oraz miej łatwy i szybki dostęp do najnowszych informacji poprzez swój ulubiony portal społecznościowy.    Obecnie można nas znaleźć m.in tutaj:   Facebook: http://www.facebook.com/pages/Historiaorgp...19230928?ref=ts Twitter: http://twitter.com/historia_org_pl Instagram: https://www.instagram.com/historia.org.pl/
    • Jarpen Zigrin

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum   12/12/2016

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum. Krótki przewodnik o tym, jak poprawnie pisać i cytować posty: http://forum.historia.org.pl/topic/14455-przewodnik-uzytkownika-jak-pisac-na-forum/
Furiusz

Polska nauka po wojnie i w okresie stalinowskim

Rekomendowane odpowiedzi

Furiusz   

Niezwykle ciekawy okres w historii nauki, wtedy wszak kraj odbudowywał się po z niszczeniach II WŚ. Ciekaw jestem jak wyglądała praca naukowa czy kontakty zagraniczne uczonych w tych czasach. Co nieco oczywiście sam napisze ale ze szczególnym uwzględnieniem archeologii co oczywiste.

Z ciekawostek - przed wojną biblioteka PMA liczyła ok 10 tys tomów po wojnie stan na 31 grudnia 1947 - 8154 tomy z czego rewindykowano jedynie 6652 tomy. Bibliotekę wywiózł w listopadzie 1939 E. Petersen, następna akcja wywożenia biblioteki została przeprowadzona w listopadzie i grudniu 1944. Biblioteka otrzymała też w tym czasie 131 książek w ramach darów - głównie od pracowników naukowych biblioteki czy instytucji muzealnych i MSZu Polski ale są też dwaj ofiarodawcy z Czech - prof Filip Jan i Czechosłowackie ministerstwo oświaty i szkolnictwa.

Wśród instytucji naukowych z którymi PMA wymieniało swoje publikacje znajdujemy instytucje amerykańskie (The American Museum of natural History czy The American School of Oriental Research) , szwedzkie (Universites biblioteket Uppsala) czy francuskie (Societe Archeologique et Historique de Nantes).

za: Z. Podkowińska, Sprawozdanie z działalności wewnętrznej P.M.A. za lata 1945-1947, "Sprawozdania P.M.A." t1 (1948) s.71-82

Akcje rewindykacji zabytków i wyposażenia oraz archiwów zakończono w grudniu 1947 roku, udało się odzyskać zdecydowaną większość zabytków (niemal wszystkie) natomiast nie udało się odzyskać wszystkich archiwaliów przechowywanych w PMA, doszło też do pierwszych tarć z PAU (organizacją chyba już wtedy skazaną na unicestwienie poprzez połączenie i utworzenie PANu - PAU jako jednostka w miarę niezależna chyba nie była zbyt rozpieszczana przez władze).

Co ciekawe w tym okresie istniał problem prób nielegalnego wywozu z kraju zabytków archeologicznych - we wrześniu 1947 roku w Gdyni próbę taką udaremnili celnicy.

za L.Sawicki, Działalność Wydziału Konserwacji i badań zabytków w terenie w latach 1945-1947, "ibidem" s.85-145

O współpracy z badaczami z dawnej Czechosłowacji pisze L. Sawicki, Współpraca naukowa czechosłowacko-polska w dziedzinie archeologii przedhistorycznej, "ibidem" s. 157-168 ale raczej była to współpraca jedynie z prof Janem Filipem tym który podarował książki PMA. Różnie też chyba z tą współpracą było o czeskie książki archeologiczne wcale łatwo dostępne u nas nie są - lepiej jest ze słowackimi z tego co zauważyłem.

Takich kilka ciekawostek może w formie cytatów - młodzi zdobywają swoją pozycję na konferencjach naukowych

Po wygłoszeniu referatu, prof. Mydlarski na ogólne żądanie zebranych, poprosił o zreferowanie jeszcze przez prof. Spławińskiego znaczenia kryzysu "marrowskiego" oraz stosunku językoznawstwa polskiego do obecnego stanu lingwistyki radzieckiej. s.67

Mgr Dąmbski (Warszawa) w swej wypowiedzi przeciwstawił się twierdzeniu zawartym w ref. prof. Spławińskiego, położenia znaku równości między tzw. "szkołą lwowską" a wynikami antropologii radzieckiej po przewrocie "marrowskim". raczej można by szukać pewnych powiązań pomiędzy "szkoła lwowską" a kombinatoryką Marra. Mgr Wierciński (Warszawa) podkreślił, ze rezultaty antropologii radzieckiej nawet przed przełomem "marrowskim" były duże (...). Fakt ten nie został należycie przedstawiony w ref. prof Spławińskiego. s.67

Jednakowoż nie wszystkie wyniki budzą zaufanie, a to ze względu na nie zawsze właściwe metodologicznie opracowanie materiałów antropologicznych. Została skrytykowana dalej dawna metoda obliczenia składów rasowych na podstawie tzw. "prawa liczności typów" opartego o niesłuszne mendelistyczne założenia. jako konkretny przykład niezbyt fortunnych rezultatów antropologicznych podano zagadnienie śladów pobytu Gotów w Polsce. Okazało się bowiem, ze po powtórnym opracowaniu niektórych serii kraniologicznych, uważanych za rezultat przepojenia krwią odwrotowych fal gockich autochtonicznej ludności słowiańskiej, wykazuje składy identyczne z bezsprzecznie słowiańską wczesnośredniowieczną ludnością z końskich i Radomia. - s.67 a chodzi o prace prof. J. Czekanowskiego.

dalej jest tylko ostrzej

(...) zabrał głos mgr Wolański (Warszawa) uzasadniając konieczność rewizji metodologii antropologii polskiej, przeprowadzonej w myśl zasad materializmu dialektycznego i historycznego. Wyraził on zdziwienie, że prof. Czekanowski nie ustosunkował się jeszcze krytycznie do swych dawnych koncepcji. - s.68

Mgr Stachowiak (Wrocław) zarzucił prof. czekanowskiemumendelistyczne ujęcia teoretyczne szczególnie przy wyjaśnianiu procesu brachycephalizacji uzalezniając ją ze swej strony od sposobu odżywiania i klimatu. Dalej występował on (...)oraz prosił prof. czekanowskiego o zajęcie krytycznego stanowiska wobec własnej koncepcji "prawa liczności typów". Podobne stanowisko zajął mgr Z. Kapica, (Łódź), ostro krytykując matematyzację antropologii, wystepującej w teorii twórcy"szkoły lwowskiej". - s.68

dalej w tym tonie a co warto podkreślić słowa te pisał A. Wierciński, Konferencja antropologiczna poświęcona zagadnieniom etnogenezy odbyta w Osiecznej koło Leszna Wielkopolskiego, "Sprawozdania P.M.A." t.5 (1953) z.3-4

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

Kontakty polsko-szwajcarskie via MPW w Rapperswilu nie były mocno udane. Po mianowaniu wicedyrektora Zygmunta Bieńkowskiego (luty 1948 r.) a zwłaszcza po dokooptowaniu do ekipy Romany Toruńczyk (pułkownik pionu politycznego LWP) placówka ta na tyle zmieniła swój charakter, że nawet Szwajcarzy nie wytrzymali i 30 marca wymówiły dzierżawę zamku.

/za: J. Miler, M. Czartoryjska "PRL a polskie dziedzictwo narodowe za granicą", w: "Polityka czy propaganda? PRL wobec historii" red. P. Skibiński, T. Wiścicki/

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

Był taki artykuł w ramach IPN akcji "Letnia Szkoła..." (chyba z 2008 r.?), co dało chyba potem książkę Patryka Pleskota pt "Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem 'Annales' 1945–1989".

Zresztą z Francją kontakty były "najłatwiejsze" z racji stałej Stacji PAN w tym kraju.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Albinos   

To skoro już polecamy co do czytania... Na temat nauk historycznych pisał też Tadeusz P. Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa 2007 (WUW). Co do kontaktów zagranicznych, to można zajrzeć do pracy Marcina Kuli, Mimo wszystko bliżej Paryża niż Moskwy, Warszawa 2010 (WUW). Rzecz o charakterze wspomnieniowym, ale z uwagi na kwestie rodzinne, autor ma całkiem sporo do powiedzenia. Inna rzecz, że większość pracy tyczy się okresu późniejszego, niż czasy stalinowskie - ale to zawsze coś.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

W pracy "Naukowcy władzy, władza naukowcom" pod red. Piotra Franaszka jest rozdział autorstwa Patryka Pleskota zatytułowany: "Jak wyjechać na Zachód? Procedury wyjazdów polskich uczonych do państw kapitalistycznych z ramienia uczelni wyższych i PAN w latach 1955-1989".

To co prawda dalsze już lata, ale nie wydaje się by same procedury znacząco się zmieniły względem lat wcześniejszych. Ciekawy o tyle, że nie tylko pokazuje oficjalny obieg dokumentów związanych z wyjazdami na konferencje, staże itp., ale i jakie ciała zaangażowane były w opiniowanie zasadności tego typu wyjazdów przez konkretne osoby. Włącznie z opisem zaangażowania w te procedury Służby Bezpieczeństwa, Wydziału Naukowego PZPR i funkcjonariuszy różnych departamentów MSW.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Furiusz   

L. Sawicki, Współpraca naukowa czechosłowacko-polska w dziedzinie archeologii przedhistorycznej, "Sprawozdania P.M.A." t.1 z.1-4 (1945-1947) owa współpraca miała narodzić się w okresie między 3 a 12 września 1946 roku gdy do PMA przybył prof J. Filip z Pragi - propozycja takiej współpracy wyszła właśnie od niego. Konkretnie z propozycja budowy organizacji naukowej prehistoryków słowiańskich (co w tekście jest podkreślone grubą czcionką).

Co interesujące - Inicjatywa prof. Filipa była samorzutna i, dodać należy - śmiała. Była śmiała w stosunku do nastrojów panujących w środowisku naukowym praskim, które położyć należy na karb ówczesnej (połowa 1946 r.) niedostatecznej orientacji w naszych powojennych stosunkach wewnętrznych. s.157

Podczas wizyty czeskiego badacza spotkał on się również z badaczami z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej z Lublina oraz z badaczami krakowskimi gdzie towarzyszył mu B. Kostrzewski.

Ze strony polskiej wizytę w Czechach złożyli nasi ówcześni najważniejsi archeolodzy w kraju z Poznania W. Hensel i Z. Rajewski, co nastąpiło jednak dopiero w 1947 roku. Dalej nastąpiło porównanie potencjałów, strat wojennych oraz seria konferencji naukowych w Pradze w których uczestniczyli polscy badacze.

Inna sprawa, że tereny słowackie były traktowane marginalnie i Sawicki wspomina o jednej jedynie wizycie na Słowacji.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Furiusz   

Sprawozdanie z działalności Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii nauk za rok 1961 podaje kilka ciekawostek - pierwsze tak duże badania zagraniczne - w Bułgarii w Novae i w Wenecji, organizowanie kongresu poświęconego początkom polskiej państwowości w Paryżu, nawiązano wymianę naukową oraz publikacji między ośrodkami archeologicznymi Iraku (Bagdad) i meksyku a Polską. Głównie jednak wymiana naukowa opiewała na rynek wewnętrzny Układu Warszawskiego choć co ciekawe wymiana z DDR chyba kulała a rozwijała się z ZSRR, Węgrami, Czechosłowacją i nieco mniej Jugosławią, w tej materii polscy badacze opracowywali materiały na zlecenie uczonych innych krajów socjalistycznych, głównie ZSRR np tkaniny wełniane z Nowogrodu Wielkiego z X-XV wieku.

No i jest jeszcze dość ciekawa książeczka, choć w częściach dalej sensownych nieco oczywista (dziś niekoniecznie wtedy) - J. Kulczycki, Założenia teoretyczne historii kultury materialnej, Warszawa 1955.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Furiusz   

Będąc w maju 1947 r. w Wałbrzychu, w celu zabrania z tamtejszej biblioteki gimnazjalnej książek z zakresu filologii klasycznej, przeznaczonych dla Seminarium II Uniwersytetu Warszawskiego, wśród wielu książek znalazłem piętnastowieczny rękopis , zawierający zaginioną Retorykę znanego humanisty włoskiego, działającego za czasów Kazimierza Jagiellończyka i Jana Olbrachta w Polsce, Filipa Kallimacha Buonaccorsi. K. Kumaniecki, O odnalezionej Retoryce Filipa Kallimacha, Warszawa 1948, s.5

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Furiusz   

Niestety nie a to ciekawa sprawa by było no ale oprócz tego cytat obrazuje w jaki sposób budowano zręby bibliotek i jakie musiały być braki w tej materii w samej Warszawie.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Tomasz N   

Może tu coś będzie ?

"Ślązacy na Uniwersytecie Jagiellońskim od XV-XVIII w." Henryk Barycz.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach
Tomasz N   

Ale odpowiedź na pytanie:

A podano jak to tam trafiło?

może tam być.

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

Zarejestruj nowe konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!

Zarejestruj się

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

Zaloguj się

×

Powiadomienie o plikach cookie

Przed wyrażeniem zgody na Warunki użytkowania forum koniecznie zapoznaj się z naszą Polityka prywatności. Jej akceptacja jest dobrowolna, ale niezbędna do dalszego korzystania z forum.