Skocz do zawartości
  • Ogłoszenia

    • Jarpen Zigrin

      Zostań naszym fanem. Obserwuj nas w social mediach : )   12/11/2016

      Daj się poznać jako nasz fan oraz miej łatwy i szybki dostęp do najnowszych informacji poprzez swój ulubiony portal społecznościowy.    Obecnie można nas znaleźć m.in tutaj:   Facebook: http://www.facebook.com/pages/Historiaorgp...19230928?ref=ts Twitter: http://twitter.com/historia_org_pl Instagram: https://www.instagram.com/historia.org.pl/
    • Jarpen Zigrin

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum   12/12/2016

      Przewodnik użytkownika - jak pisać na forum. Krótki przewodnik o tym, jak poprawnie pisać i cytować posty: http://forum.historia.org.pl/topic/14455-przewodnik-uzytkownika-jak-pisac-na-forum/
secesjonista

Sąd Wojenny Rzeszy Niemieckiej - zarys

Rekomendowane odpowiedzi

W wątku o wykonywaniu kary śmierci orzeczonych przez sądy powszechne w Niemczech, kolega FSO wyraził zdziwienie dlaczego wysoko postawieni wojskowi trafili pod osąd Trybunału Narodowego, a nie byli sądzeni przez odpowiedni organ sądownictwa wojskowego.

Na sprawach wojskowych się nie znam toteż tylko garść ogólnych uwag.

Po pierwszej wojnie światowej niemieckie sądownictwo wojskowe zostało poddane druzgoczącej krytyce. Kontestowano przewlekłość, nadmierną surowość, nadużywanie przepisów o wyłączności jawności postępowania. Zwracano uwagę, że sądownictwo wojskowe objęło w okresie wojennym nadmiernie liczne dziedziny życia, będące wcześniej w gestii sądownictwa powszechnego. Zwracano uwagę na fakt, że ławnikami byli wyłącznie oficerowie, szczególnej krytyce poddano instytucję zwierzchnika sądowego (Gerichtsherr), który był umocowany w tak szerokie kompetencje, że w zasadzie wypaczało to samodzielność i niezależność sądów wojskowych.

Punktem przełomowym były wydarzenia w trakcie procesu zabójców Karola Liebknechta i Róży Luksemburg.

/H. Dietz "Gesetz Aufhebung der Militärgerichtsbarkeit", Monastyr 1920/

Partia socjaldemokratyczna złożyła wniosek o zniesienie sądownictwa wojskowego już podczas drugiego czytania projektu konstytucji.

Wniosek brzmiał:

"Sądownictwo wojskowe należy znieść z wyjątkiem okresu wojny. Bliższe szczegóły określi ustawa Rzeszy".

Wniosek ów został przyjęty w postaci artykułu 104 projektu konstytucji, zaś w trzecim czytaniu projektowany artykuł nabrał brzmienia:

"Sądownictwo wojskowe należy znieść z wyjątkiem okresu wojny i pokładu statku wojennego. Bliższe szczegóły określi ustawa Rzeszy".

W czasie obrad nad ostateczny kształtem konstytucji nie doszło do uchwalenia zniesienia.

Dopiero pierwszy Reichstag (wybrany na podstawie nowej konstytucji) przyjął projekt ustawy w trzecim czytaniu na 14 posiedzeniu w dniu 30 lipca 1920 r. i po wyrażeniu zgody przez Radę Rzeszy Niemieckiej (Reichsrat) w dniu 17 sierpnia 1920 r., ustawa zaczęła obowiązywać od 1 października 1920 r.

Dla członków Reichswehry przewidywano właściwość sądów powszechnych.

W § 24 postanowiono, że w czasie wojny i dla załóg pełniących służbę na pokładzie okrętu wojennego będą obowiązywały dotychczasowe przepisy regulujące sądownictwo wojskowe, czyli:

a) wojskowy kodeks karny (Militärstrafgesetzbuch) z 20 czerwca 1872 r.

b) ustawa o organizacji sądów wojskowych i wojskowym postępowaniu karnym (Militärstrafgerichtsordnung) z 1 grudnia 1898 r.

Ten stan rzeczy dotrwał niemal do połowy 1933 roku.

Ustawa z 12 maja 1933 r. (Gesetz über Wiedereinführung der Militärgerichtsbarkeit, RGBl. I, s 264) przywróciła sądownictwo wojskowe na bazie ustawy o organizacji sądownictwa wojskowego z 1 grudnia 1898 r. Tenże akt upoważnił ministra Reichswehry i ministra sprawiedliwości Rzeszy Niemieckiej do określenia daty wprowadzenia sądownictwa wojskowego i zmiana odpowiednich przepisów karnych.

Na mocy tego upoważnienia obaj ministrowie ogłosili 4 listopada 1933 r. obwieszczenie (RGBl. I, s 921), w którym podali jednolity tekst ustawy o sądownictwie wojskowym oraz ustawy wprowadzającej sądownictwo wojskowe. W dniu 21 listopada 1933 r. minister Reichswehry ogłosił odpowiednie przepisy wykonawcze do ustawy o ustroju sądownictwa wojskowego (RGBl. I, s. 989).

Ustawa o ustroju sądownictwa wojskowego łącznie z ustawą o wojskowym postępowaniu karnym tworzyła całość pod nazwą "Ustawa o organizacji sądownictwa wojskowego" (Militärgerichtsordnung).

Część pierwsza regulowała ustrój, druga zaś - postępowanie przed tymi sądami.

Kolejne istotne zmiany nastąpiły 23 listopada 1934 r. (Gestz zur Änderung des Militärstrafgesetzbuches und Militärgerichtsordnung, RGBl. I, s. 1165), na mocy której osoby wojskowe poddane zostały właściwości Trybunału Ludowego(szerzej: RGBl. I, s. 341 z 24 IV 1934 r., RGBl. I, s. 369 z 18 IV 1936 r., RGBl. I, s. 495 z 21 II 1940 r.).

Następne zmiany pochodzą z 9 października 1935 r. (Gestz zur Änderung des Militärgerichtsordnung und des Einführungsgesetzes dazu, RGBl. I, s 1223), ustawa utrzymała właściwość sądów wojskowych w sprawach poddanych orzecznictwu tych sądów ze względu na szczególne warunki, nawet jeśli przestały one istnieć. Rozszerzono właściwość tych sądów na osoby przeniesione do rezerwy, jeśli w okresie poprzedzającym ponowne powołanie do służby wojskowej (ćwiczenia) popełniły one przestępstwo. Gdy czyn przestępny miał charakter przestępstwa pospolitego, sprawę można było przekazać do sądu powszechnego.

Wprowadzono ponadto specjalny tryb przy orzekaniu wydalenia ze służby oficerów rezerwy i degradacji podoficerów rezerwy za popełnione przestępstwa, za które groziła kara śmierci, kara ciężkiego więzienia powyżej roku, utrata praw obywatelskich itp. Tymże aktem wprowadzono odrębne sądownictwo wojskowe I i II instancji dla poszczególnych rodzajów sił zbrojnych.

W czerwcu 1936 r. ogłoszono ustawę reaktywującą Najwyższy Sąd Wojskowy (Gesetz über die Wiedereinnrichtung eines Obersten Gerichtshofs der Wehrmacht, RGBl. I, s 517 z 26 VI 1936 r.), minister Reichswehry łącznie z ministrem sprawiedliwości delegowani byli do zmian przepisów o organizacji sądownictwa wojskowego, w szczególności przepisów dotyczących właściwości Trybunału Ludowego i Sądu Najwyższego. W myśl tych uprawnień obaj ministrowie wydali 5 września 1936 r. rozporządzenie o zmianie ustawy wprowadzającej sądownictwo wojskowe i ustawy o jego organizacji (Verordnung zur Änderung der Militärgerichtsordnung und des Einführungsgesetzes, RGBl. I, s. 718), które weszło w życie z dniem 1 października 1936 r. Jednolity tekst ustawy o organizacji ogłoszono w dniu 9 września 1936 r. (RGBl. I, s. 751).

Sąd Wojenny Rzeszy został nazwany Reichskriegsgericht, jego prezesem mógł zostać generał lub admirał w randze generała broni, mianowany przez wodza i kanclerza Rzeszy, nie brał on udziału w orzekaniu i mógł mieć zastępcę. W skład senatu * orzekającego wchodzili:

- przewodniczący

- dwóch sędziów Sądu Wojennego Rzeszy

- dwóch ławników w randze co najmniej oficera sztabowego.

Liczbę senatów określał Reichskriegsminister, zaś wszyscy sędziowie byli mianowani dożywotnio przez wodza i kanclerza Rzeszy, ławnicy byli mianowani na okres przynajmniej dwóch lat. kiedy Sąd Wojenny Rzeszy orzekał jako sąd pierwszej i ostatniej instancji skład senatu był następujący:

- przewodniczący

- sędzia Sądu Wojennego Rzeszy

- trzech oficerów ławników.

W ramach sądownictwa woskowego obradował również tzw. wielki senat, składający się z czterech ławników (oficerów) i pięciu sędziów Sądu Wojennego Rzeszy, wielki senat zajmował się rozstrzyganiem kwestii prawnych o istotnym znaczeniu oraz gdy stanowisko sędziów różniło się od zajmowanego przez senat.

Przy SWR działała prokuratura wojskowa (Reichskriegswaltschaft), na czele której stał nadprokurator wojskowy (Oberreichskriegsanwalt).

Na okres czasu wojny przygotowano dwa podstawowe akty prawne:

- rozporządzenie o specjalnym prawie karnym w czasie wojny i w czasie specjalnych akcji (Verordnung über das Sonderstrafrecht im Kriege und bei besonderem Einsatz-Kriegssonderstrafrechtsverordnung, RGBl. I, s 1455).

- rozporządzenie o wojskowym postępowaniu karnym w czasie wojny i w czasie specjalnych akcji (Verordnung über das militärische Strafverfahren im Kriege und bei besonderem Einsatz-Kriegssonderstrafrechtsverordnung, RGBl. I, s 1457).

Oba akty przygotowano już 17 sierpnia 1938 r., weszły zaś w życie z dniem 26 sierpnia 1939 r. (RGBl. I, s. 1455 i 1457), zasadniczym celem tych aktów było uproszczenie procedury. W rozprawie głównej brało udział trzech sędziów wojskowych, a w rozprawie przed SWR - pięciu sędziów. Wyrok zapadał większością głosów, zaś rzeczowo zatwierdzał go właściwy dowódca. W myśl tych rozporządzeń sądownictwu wojskowemu podlegali:

- żołnierze

- urzędnicy wojskowi

- pracownicy okrętowi

- w szczególnych przypadkach rezerwiści

- jeńcy wojenni

Jeśli prezes SWR uznał, że specjalne względy wojskowe wymagają osądzenia sprawcy przed sądownictwem wojskowym, podlegały mu również osoby cywilne oskarżone o:

- szpiegostwo

- udział w partyzantce (Freischärlerei)

- wykroczenia przeciw zarządzeniom wydanym przez dowódcę na zajętych terenach w celu zapewnienia bezpieczeństwa sił zbrojnych i osiągnięcia celów wojennych

- wprowadzanie rozkładu do sił zbrojnych (Wehrkraftzersetzung)

- zdradę kraju

- zdradę stanu

- uszkodzenie urządzeń wojskowych

- niezawiadomienie o zamierzonym przestępstwie stanowiącym zdradę kraju lu zdradę stanu

- niezawiadomienie o zamierzonym przestępstwie stanowiącym szczególnie ciężkie uszkodzenie urządzeń wojskowych.

Wojskowemu postępowaniu karnemu podlegali również wszyscy cudzoziemcy i Niemcy oskarżeni o przestępstwo popełnione na obszarze działań wojennych. Od wojskowych zależała decyzja czy takie sprawy przekazać do rozpoznania sądom powszechnym działającym na obszarach tyłowych.

Sądy wojskowe orzekały w sprawach przestępstw popełnionych w gmachach, zabudowaniach, urządzeniach, na okrętach służących niemieckim siłom zbrojnym.

Właściwość sądów wojskowych miały charakter trwały, jednakże zwierzchnik sądowy mógł sprawę przekazać do innego sądu, kiedy czyn stanowił również przestępstwo przewidziane w kodeksie powszechnym.

Sądownictwo wojskowe w czasie wojny sprawował zwierzchnik sądowy przy udziale wojskowych urzędników sądowych.

Sądami orzekającymi były wojskowe sądy polowe oraz wojskowe sądy pokładowe oraz SWR. Jeżeli okoliczności tego wymagały, wojskowi urzędnicy sądowi mogli być zastępowani przez oficerów, o ile ci spełniali warunki wymagane do pełnienia tych funkcji.

Obsada sądu polowego:

- przewodniczący (wojskowy urzędnik sądowy)

- dwóch ławników

W razie konieczności przewodniczącym mógł być oficer posiadający uprawnienia do pełnienia funkcji sędziowskich lub oficer sztabowy. Ławnikami byli oficerowie sztabowi wyżsi stopniem od oskarżonego, przy czym jeden mógł być w stopniu równym.

Sąd Wojskowy Rzeszy orzekał w składzie:

- prezes senatu

- sędzia SRW

- trzech oficerów

Zwierzchnik sądowy nie pełniąc funkcji sędziowskich miał niezwykle istotny wpływ na tok postępowania i jego wykonanie. Zasadniczo, dzięki swym uprawnieniom (RGBl. I, § 34) przesądzał o wyniku postępowania w każdej jego fazie.

Zwierzchnik sądowy mógł zażądać informacji o danej sprawie w każdej fazie postępowania, wydawać zarządzenia, które uważał za konieczne do jej wyjaśnienia. Decydował o wydaniu nakazu aresztowania, umieszczeniu w zakładzie leczniczym, wydaniu listów gończych, zarządzał oględziny ciała, konfiskatę majątku i sporządzenie aktu oskarżenia. maił też prawo sam orzec akrę aresztu do trzech miesięcy lub karę grzywny.

W przypadku gdy wina była nieznaczna zwierzchnik sądowy mógł odstąpić od polecenia wniesienia aktu oskarżenia (RGBl. I, § 47), postępowanie było zawieszane na okres sześciu tygodni, aby podejrzany dał sposobność do wykazania się męstwem i na tej podstawie można było umorzyć ostatecznie postępowanie.

Jeśli odstąpił od sporządzenia aktu oskarżenia sprawę przekazywał odpowiedniemu dowódcy do załatwienia w trybie dyscyplinarnym.

Właściwość rzeczowa Sądu Wojennego Rzeszy:

1. zdrada stanu (§ 80-84 n.k.k.)

2. zdrada kraju (§ 89-92 n.k.k.)

3. zdrada wojenna (§ 57, 59, 60 n.w.k.k.)

4. zamach na wodza i kanclerza Rzeszy (§ 94 ust. 1 n.k.k.)

5. przestępstwa przewidziane w § 5 pkt 1 rozporządzenia prezydenta Rzeszy Niemieckiej o ochronie narodu i państwa z 28 lutego 1933 r. (RGBl. I, s. 83)

6. uszkodzenie urządzeń wojskowych (§ 143 a ust. 4 n.k.k.)

7. niezawiadomienie o zamierzonym przestępstwie zdrady kraju, zdrady stanu i poważnego uszkodzenia urządzeń wojskowych (§ 139 ust. 2 n.k.k.)

8. przestępstwa przewidziane w ustawie o sabotażu gospodarczym z 1 grudnia 1936 r. (RGBl. I, s. 999)

9. wprowadzenie rozkładu w siłach zbrojnych (§ 5 Kriegssonderstrafrechtsverordnung)

10. szpiegostwo (§ 2 Kriegssonderstrafrechtsverordnung)

Właściwość SWR nie ulega zmianie, jeśli zbrodnie lub występki należące do właściwości tego sądu wypełniały jednocześnie znamiona przestępstw, do rozpoznania którego były właściwe inne sądy.

Właściwość SWR do rozpoznania przestępstw wymienionych w punktach 1-3 ulegały zawieszeniu, gdy sprawca w chwili wszczęcia postępowania znajdował się:

- w oddziale podlegającym bezpośrednio dowódcy armii

- w oddziale podlegającym bezpośrednio głównodowodzącemu armii lądowej (Oberbefehlshaber des Feldheers)

- na obszarze operacyjnym

- na jednostce pływającej lub w zespole okrętów należących do marynarki wojennej

W takich wypadkach właściwy zwierzchnik sądowy dopiero za zgodą swego przełożonego mógł przekazać sprawę Sądowi Wojennemu Rzeszy lub Trybunałowi Ludowemu, wynikał oto z tego, że wyżej wymienionym dowódcom przysługiwało prawo polecenia wdrożenia postępowania karnego.

Dodajmy do tego, że najwyższym zwierzchnikiem sądowym był... wódz i kanclerz Rzeszy niemieckiej, ponadto zwierzchnikami sądowymi byli: prezes Sądu Wojennego Rzeszy, dowódcy i komendanci, których wyznaczył szef naczelnego dowództwa sił zbrojnych lub głównodowodzący poszczególnych działów sił zbrojnych.

* - senat to zespół orzekający w danym wydziale (cywilnym, karnym) lub danym sądzie.

Edytowane przez secesjonista

Udostępnij tego posta


Odnośnik do posta
Udostępnij na innych stronach

Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

Zarejestruj nowe konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!

Zarejestruj się

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

Zaloguj się

×

Powiadomienie o plikach cookie

Przed wyrażeniem zgody na Warunki użytkowania forum koniecznie zapoznaj się z naszą Polityka prywatności. Jej akceptacja jest dobrowolna, ale niezbędna do dalszego korzystania z forum.