Atak 204. Dywizji Partyzanckiej na hiszpańską Katalonię

[Wolf]

Mało znanym w Polsce epizodem jest dokonany jesienią 1944 z terytorium Francji atak kilkutysięcznej 204 dywizji partyzanckiej na hiszpańską Katalonię.Słowo wstępu:

Po klęsce w hiszpańskiej wojnie domowej wiele tysięcy republikanów zwłaszcza z XIV korpusu armii republikańskiej Hiszpanii schroniło się we Francji. Zostali oni internowani w specjalnych obozach a po wkroczeniu Niemców tysiące republikanów wywieziono do kacetów m.in w Mauthausen. Część zdołała jednak wydostać się z obozów francuskich i przystąpiła do Resistance. W kwietniu 1942 grupy republikanów-członków francuskiej Resistance połączyły się i reaktywowały konspiracyjnie XIV korpus. We francuskim podziemiu walczyło ponad 10 tysięcy hiszpańskich republikanów -głównie w lewicowej FTFP a po scaleniu całości oddziałów wojskowych Resistance -w FFI-Francuskich Siłach Wewnętrznych. Wyróżnili się oni zwłaszcza w podziemiu i partyzantce walczącej na południu Francji.

Lato i wczesna jesień 1944 - klęska Osi we Francji nie oznaczała dla hiszpańskich republikanów z FFI końca walki. Centrum Hiszpanów we Francji stała się kontrolowana przez FFI Tuluza -tysiące skoncentrowanych tam republikanów-komunistów,socjalistów ,anarchistów,Katalończyków i Basków przygotowywało się tam do powtórki z hiszpańskiej wojny domowej. Władzę francuskie tę swoistą republikańską "wolną strefę" w rejonie Tuluzy i koncentrację tam tysięcy uzbrojonych hiszpańskich weteranów FFI tolerowały.

Patronat polityczny sprawowali przywódcy Komunistycznej Partii Hiszpanii we Francji na czele których stał Jesus Monzon a dowództwo wojskowe objął pułkownik(podpułkownik FFI)Vicente Lopez Tovar.Od września 1944 zaczęła aktywizować się partyzantka antyfrankistowska w Hiszpanii zagrzewana i zaopatrywana zza Pirenejów .Liczono że koniec hitleryzmu i klęska Osi będą także końcem Franco i klęską Falangi. Mimo że instrukcje kierownictwa KPH przebywającego wówczas w ZSRR mówiły tylko o rozwijaniu partyzantki antyfrankistowskiej Jesus Monzon i pułkownik Tovar zaplanowali znacznie ambitniejszy cel -obalenie Franco i reżimu Falangi w powstaniu narodowym. Początkiem antyfrankistowskiego powstania w Hiszpanii miało być wkroczenie dywizji partyzanckiej do północnej Katalonii, a następnie przeniesienie się tam egzystującego od 1939 na emigracji rządu republikańskiej Hiszpanii. Liczono że pojawienie się dywizji partyzanckiej w Katalonii rozpocznie w Hiszpanii powstanie antyfrankistowskie a rząd umieszczony w jakimś opanowanym mieście Katalonii zostanie uznany przez państwa koalicji antyhitlerowskiej z ZSRR i Francją na czele. Katalonia w okresie wojny domowej była bastionem republikanów a demonstrujący swoją odrębność Katalończycy po wojnie zostali poddani represjom Falangi/frankistów -w 1940 rozstrzelano m.in popularnego premiera Katalonii . Dywizja partyzancka republikanów (o mieszanym politycznie i narodowościowo składzie-obok najsilniejszych komunistów były oddziały socjalistów,anarchistów ,Basków i oczywiście Katalończycy ) miała być inicjatorem powstania-takim samym jakim dla rozwoju partyzantki we Francji był desant dywizji alianckich 6 czerwca 1944.

Do ataku przez Pireneje przygotowywała się 204 dywizja partyzancka -od 4 do 7 tysięcy uzbrojonych partyzantów republikańskich zorganizowanych w 12 brygad. 3 i 7 X podjęli oni pierwsze rajdy rozpoznawcze przez Pireneje celem dokonania rekonesansu . 204 dywizja była dobrze uzbrojona w pistolety maszynowe sten,erkaemy bren ,cekaemy,granatniki przeciwpancerne PIAT ,mozdzierze Stockes-Brandt kal. 81 mm.Większość jej uzbrojenia pochodziła z alianckich zrzutów dla FFI.Niemal wszyscy żołnierze dywizji posiadali doświadczenie bojowe.

Chęć udziału w akcji zadeklarowali i obywatele francuscy sprzed 1939-Baskowie i Katalończycy .

Po przeciwnej stronie Pirenejów czekało na nich około 50 tysięcy żołnierzy i policjantów oraz członków Guardia Civil dowodzonych przez generała Rafaela Garcię Valino i generała Jose Moscardo.Władze hiszpańskie dobrze orientowały się w przygotowywanej akcji. Nie było to zresztą zbyt trudne skoro do pochodu na frankistów wzywało od września 1944 radio Tuluza ustami generałów republikańskich. Decydujący atak 4 do 7 tysięcy partyzantów 204 dywizji rozpoczął się 19 X 1944.Próbowali oni przebić się do północnej Katalonii by wzniecić tam powstanie. Słabo przygotowana politycznie i wojskowo akcja po kilku dniach walk zakończyła się klęską-setki partyzantów poległo lub zostało rozstrzelanych po wzięciu do niewoli . Ludność Katalonii-wbrew oczekiwaniom nie udzieliła pomocy republikanom . Akcja zakończyła się 24 X 1944 zaś w cztery dni pózniej granice Francji przekroczyli ostatni wycofujący się żołnierze 204 dywizji. Część z nich zdecydowała się nie przebijać z powrotem do Francji lecz indywidualnie i małymi grupami pozostać w Hiszpaniii w republikańskiej partyzantce.Przybyły z Algieru pod koniec walk członek kierownictwa KPH- Santiago Carillo mógł już tylko poniewczasie odwołać operację i liczyć straty.Samowolna akcja powstańcza zakończyła karierę polityczną Jesusa Monzona.

W ciągu kilku następnych lat po X 1944 roku w Hiszpanii działało 6 do 8 tysięcy uzbrojonych partyzantów-republikanów zaś ostatnie oddziały zaprzestały działalności w 1952 roku.Ale to już zupełnie inna historia.

Edytowane 21 Kwiecień 2010 przez Wolf

[secesjonista]

W dniu 21.04.2010 o 6:15 PM, Wolf napisał:

Do ataku przez Pireneje przygotowywała się 204 dywizja partyzancka

 

Była jeszcze 102 Dywizja mająca odciągnąć uwagę frankistów od głównego ataku 204. Wypada jednak przypomnieć, że były to dywizje "papierowe" z mocno niepełnymi stanami.

 

W dniu 21.04.2010 o 6:15 PM, Wolf napisał:

Samowolna akcja powstańcza zakończyła karierę polityczną Jesusa Monzona

 

Cóż, rzeczywiście Jesús Monzón zaprzestał później działalności partyjno-rewolucyjnej, zapewne do takiej decyzji przyczynił się fakt, iż po ataku na Val d'Aran stał się obiektem polowania prowadzonego przez część swych dawnych towarzyszy np. (jego współpracownik Gabriel León Trilla nie miał takiego szczęścia). Paradoksalnie, długi pobyt w więzieniu uratował jemu życie.

I taka uwaga, dziwnie mogą się pleść losy niedoszłych rewolucjonistów, Monzón w więzieniu stał się pomocnikiem księdza, pomimo deklarowanego ateizmu, po zwolnieniu udał się do Meksyku, tam zaczął wykładać w Pan-American Institute of High Business Management, zorganizowany przez... "Opus Dei".

 

Zadziwiające jak łatwo pomysłodawcy tej akcji militarnej zlekceważyli dysproporcje sił i jak słabe mieli rozpoznanie nastrojów społeczno-politycznych w Katalonii i reszcie kraju.